CLASSICAL LANDSCAPE WITH RUINS

“Landscape with Ruins” is a succinct enough description of early Greek landscape photography. The ruins have multiplied a thousand fold since the 1860s, but in their latest guise they rarely attract the attention of seekers after the picturesque. Like ancient shrines and temples, the ferroconcrete skeletons of half-finished and abandoned structures are often to be found in particularly attractive locations (beaches, hilltops and woodland clearings are all favourites); they spread like festering sores, and like pustules, they are symptomatic of a deeper sickness in the body politic.

In the more innocent post-war years, unfinished or half-finished structures were usually encountered in towns and villages. They were indicative of a modest prosperity, sufficient to permit the building of a family home in stages: this year the foundations and load-bearing columns, next year the brickwork, the rendering and window frames whenever there was a good olive harvest. Often, when the ground floor was complete, rebars would be left protruding from the roof slab, witnesses to the ambition to someday add another floor to the structure.

In recent decades, however, the elaborate concrete skeletons in their mostly rural or semi-rural settings are almost always indicative of corruption, greed or hubris. It is these contemporary ruins that Jeff Vanderpool has photographed like so many new temples to Nemesis. The luxurious country villa dropped in the middle of a protected forest, the proposed seaside restaurant an illegal stone’s throw from the beach, the pharaonic development funded through who knows what ‘arrangements’ by EU money: all have been stalled, half-completed, by poor management, financial irresponsibility or – too rarely – court order.

Some will eventually be completed, once more money is raised and the right people have been bribed; others will remain in situ, crumbling far too gradually, a cynical legacy to future generations. For whilst a building may on occasion be legally condemned and a court order issued for its demolition, never in living memory has a single such order actually been carried out. Si monumentum requiris, circumspice.

Jeff Vanderpool, Dreams: Ruins of a Forgotten Future. Manifactura Gallery, Athens; to 2 December

 

Οι πρώτες φωτογραφίσεις του Ελληνικού τοπίου θα μπορούσαν σχηματικά να χαρακτηρισθούν “τοπία μετά ερειπίων”. Τα ερείπια έκτοτε έχουν πολλαπλασιασθεί, η τωρινή τους όμως όψη σπανίως πια προσελκύει τους λάτρεις του γραφικού. Όπως άλλοτε οι αρχαίοι ναοί, οι τσιμεντένιοι σκελετοί μισοτελειωμένων και εγκαταλελειμμένων κτισμάτων συναντιόνται κατά προτίμηση σε τοποθεσίες ιδιάζουσας ομορφιάς, όπως παραλίες, κορυφές λόφων ή δάση. Πληθαίνουν και απλώνονται σαν επιδερμικά καρκινώματα, συμπτώματα βαθύτερου νοσήματος στο σώμα της κοινωνίας.

Στα ποιό αθώα μεταπολεμικά χρόνια, τέτοιες κατασκευές συναντούσε κανείς κυρίως σε πόλεις και χωριά. Ήσαν ένδειξη μιας καινούργιας, σχετικής πάντα ευημερίας, αρκετής πάντως για το σταδιακό χτίσιμο της οικογενειακής οικίας: την πρώτη χρονιά θεμέλια και κολόνες, την άλλη τα τούβλα, ενώ ο σοβάς και οι κάσες ίσως περίμεναν την καλή χρονιά στις ελιές. Συχνά άφηναν αναμονές στη στέγη του ισογείου, ένδειξη ότι κάποτε θα έπεφτε και άλλος όροφος.

Τις τελευταίες όμως δεκαετίες, οι τσιμεντένιοι αυτοί σκελετοί, ως επί το πλείστον σε εξοχικές ή περιαστικές τοποθεσίες, είναι σχεδόν πάντα απόρροια διαφθοράς, πλεονεξίας ή ματαιοδοξίας. Τους καινούργιους αυτούς ναούς της Νέμεσης επέλεξε να φωτογραφίσει ο Jeff Vanderpool. Η πολυτελής βίλλα στη μέση του προστατευόμενου δάσους, η παραθαλάσσια ταβέρνα πάνω στον αιγιαλό, το φαραωνικό σύμπλεγμα που χρηματοδοτήθηκε, άγνωστο πως, από Ευρωπαϊκά κονδύλια: όλα έχουν παγώσει από έλλειψη χρημάτων, από κακοδιαχείριση η (πολύ σπανιότερα) ως αποτέλεσμα εισαγγελικής απόφασης.

Κάποια από αυτά τελικά θα αποπερατωθούν, όταν βρεθούν καινούργιοι πόροι και  δωροδοκηθούν τα κατάλληλα άτομα· άλλα πάλι θα παραμείνουν ως έχουν, φθαρμένα (δυστυχώς πολύ σιγά) από τον χρόνο, κυνική κληρονομιά στις ερχόμενες γενεές. Διότι εάν σε αραιά διαστήματα εκδίδεται καμιά διαταγή κατεδάφισης, το απολύτως βέβαιον είναι ότι ουδέποτε θα εκτελεσθεί. Si monumentum requiris, circumspice: Αν αναζητάς μνημείο, κοίταξε γύρω σου!

Jeff Vanderpool, Ερείπια ενός ξεχασμένου μέλλοντος. Γκαλερί Manifactura, Αθήνα, μέχρι 2 Δεκεμβρίου